Osmanlı Devletinin son dönemine ve modern Türkiye’nin kurulmasına fikirleriyle büyük katkı sağlamış, inkılapçı Türk yazar, toplumbilimci, şair ve siyasetçi Ziya Gökalp’in 96. ölüm yıldönümünde rahmet ve minnetle anıyoruz..
Prof. Dr. Mustafa Erkal
Aydınlar Ocağı Genel Başkanı
Ziya Gökalp Kimdir?Siyasetçi, toplum bilimci, şair ve yazar Mehmet Ziya Gökalp, 23 Mart 1876’da Diyarbakır’da dünyaya geldi. Eğitimine Diyarbakır’da başlayıp 1886’da Mektebi Rüştiye-i Askeriye’ye (Askeri ortaokul) girdi. 1890’da amcasından geleneksel İslâm ilimleri ile ilgili ders almaya başladı. 1891’de Diyarbakır’da İdadi Mülkiyenin (Sivil Lise) ikinci sınıfına kaydolup son sınıftayken okul çıkışlarında “Padişahım Çok Yaşa” yerine “Milletim Çok Yaşa” diye bağırması sonucu soruşturmaya uğradı. Okul süresinin beş yıldan yedi yıla çıkması üzerine 1894’te okuldan ayrılıp amcasından Arapça ve Farsça dersleri aldı. Bir yandan tasavvufla ilgilenirken diğer yandan Fransızca öğrenmeye başladı. Türkçülüğün Esasları kitabının yazarı Ziya Gökalp 1896’da ücretsiz olan Baytar Mektebine (Veteriner Okulu) başladı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılıp “Yasak yayınları okumak ve muhalif derneklere üye olmak” sebeplerinden 1898’de tutuklandı. 1 yıl hapiste kaldıktan sonra 1900’de Diyarbakır’a sürgüne gönderildi. 1904- 1908 yılları arasında Diyarbakır Gazetesi’nde şiir ve yazıları yayımlanan Gökalp, “Şaki İbrahim Destanı” adlı yapıtında İbrahim Paşa’nın halka yaptığı zulümleri anlattı.1. Meşrutiyet’ten sonra İttihat ve Terakki’nin Diyarbakır şubesini kurup temsilcisi oldu. 1899’da Diyarbakır’da Peyman adlı ilk yerel gazeteyi çıkardı. İttihat ve Terakki Kongresi’nde Selanik’teki merkez yönetim kuruluna üye olarak seçildi. Çalışmalarına Selanik’te devam eden Gökalp, çevresindeki gençlere toplum bilim ve felsefe dersleri verdi. Selanik’te yayımlanan bir felsefe dergisinde takma isimlerle yazılar yazdı. Yazar Ziya Gökalp Genç Kalemler Dergisi’nde dünyadaki Türkleri birleştirip, güçlü bir Türk devleti kurulmasını tasarladığı destanı Altun Destanı’nı yayımladı. Derneğin İstanbul’a taşınmasıyla İstanbul’a gelen Gökalp, gelir gelmez Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer aldı. Türk Yurdu, İslâm Mecmuası, Halka Doğru ve Yeni Mecmua gibi dergilerde yazdı. Türk Yurdu dergisinde Türkleşmek-İslâmlaşmak-Muasırlaşmak başlıklı yazı dizisinde önemli konulara değindi. 1914’de Ziya Gökalp Kızıl Elma adlı eseri yayımlandı. 1918’de dergide yayımlanan yazı dizisi Türkleşmek-İslâmlaşmak-Muasırlaşmak kitaplaştırıldı. Türk milliyetçiliğinin önemli savunucularından olan Ziya Gökalp en iyi kitapları arasında yer alan Türk Töresi, Doğru Yol ve Türkçülüğün Esasları adlı yapıtlarını 1923’te okurla buluşturdu. Son dönemlerinde dünya klasiklerinin Türkçeye çevrilip yayımlanması ile uğraşan Ziya Gökalp 25 Ekim 1924’te hayatını kaybetti. Ziya Gökalp’in kitapları, günümüzün en değerli eserleri arasında yer alıyor.
Ziya Gökalp Eserleri
Altın Işık
Türkleşmek İslamlaşmak MuasırlaşmakTürkçülüğün Esasları…
Ziya Gökalp’ten Bir Alıntı‘’ Her soyun ortak vicdanı, ayrı dayanışması, ayrı mefkuresi (ülkü) vardı. Bu ayrılıkları yönlerden, mevsimlerden, unsurlardan, hayvanlardan, renklerden oluşturulan dört çeşit simgede görüyoruz. Bu dört soyun her birinin ayrı bir kutsallığı vardı. Kutsallığın dört türü, bu dört çeşit sembolde belirirdi. ‘
